Istorija Vrnjačke Banje

Istorija Vrnjačke Banje

Poznato je da su mineralne izvore u Vrnjačkoj Banji koristili rimljani nakon osvajanja Balkana o čemu svedoči pronađeni rimski izvor prilikom kaptaže vrnjačke tople mineralne vode 1924. godine i mnoštvo novčića sa likovima rimskih imperatora. Rimljani su mineralne vode koristili za piće i kupanje.

Posle turskog osvajanja Balkana gotovo da nema podataka da su vrnjačke mineralne vode bile u upotrebi, izuzev nepouzdanog podatka do koga se došlo na osnovi pominjanja mineralnih izvor u nekoliko legendi.

Istorija Vrnjačke Banje pre Prvog svetskog rata

Početkom 19. veka knjaz Miloš je najmio saksonskog geologa barona Herdera da ispita mineralne izvore u Srbiji i tom prilikom je ispitana i vrnjačka topla mineralna voda.

Pouzdani podaci kazuju da meštani sela Vrnjaca i okoline sredinom 19. veka koristili toplu mineralnu vodu za lečenje. Žički vladika Janja je ovu vodu koristio za kupanje i piće.

stare-razglednice-vrnjacka-banja


Moderna istorija Vrnjačke Banje vezuje se za 1868. godinu, kada je kruševački okružni načelnik Pavle Mutavdžić sa nekolicinom dobrotvora i viđenijih ljudi iz Kruševca, Karavnovca (današnjeg Kraljeva) i Trstenika formirao Osnovatelno fundatorsko društvo kiselo-vruće vode u Vrnjcima. Te godine izvršena je kaptaža dva izvora tople mineralne vode. Odmah zatim se počelo sa izgradnjom banjskog kupatila. Iako se sledeće godine potvrdila opravdanost osnivanja udruženja sledi period od nekoliko godina stagnacije zbog nedostatka sredstava za izgradnju lečilišta.

Osamdesetih godina 19 veka banja u Vrnjcima prelazi u državne ruke. Ovaj događaj i izgradnaj vile generala Jovana Belimarkovića, namesnika kralju Aleksandru Obrenoviću, obeležavaju početak perioda razvijanja Vrnjačke Banje u jedno moderno lečilište. Godine 1885. Vrnjačaka Banja dobija pravi ugostiteljski objekat. U tom periodu preduzimljivi ljudi iz okolnih gradova podižu svoje vile i pansione, uređuje se centralna banjska zona, a sredinom devedesetih godina sačinjen je prvi regulacioni plan Vrnjačke Banje. Broj posetilaca je iz godine u godinu rastao. U godinama pred balkanske ratove banja beleži naročito veliki broj posetilaca . U ovom periodu Vrnjačaka Banja dobija veliki broj pansiona, izgrađeno je novo kupatilo, radio je jedan bioskop, a u pripremi je bila izgradnja drugog. Bolju saobraćajnu vezu sa većim gradovima u Srbiji banja dobija prolaskom pruge Stalać-Požega.

Istorija Vrnjačke Banje između dva svetska rata

Vrnjačku Banju je doživela stagnaciju u ratovima 1912/18. godine. Godine 1915 u njoj je bilo nekoliko savezničkih bolnica smeštenih po banjskim pansionima i odmaralištima.

istorija-vrnjacke-bane-pre-prvog-svetskog-rata


Nakon Prvog svetskog rata beleži se nagli uspon. Vrhunac uspeha biće dostignut krajem tridesetih godina 20. veka. Čak i u godinama ekonomske krize se podižu moderne vile, sanatorijumi (Sv. Đorđe, Živadinović), vrši se kaptiranje toplog mineralnog izvora 1924/25. godine, podiže se moderno kupatilo, vrši se regulacija vrnjačke reke, uređuju se i proširuju banjski parkovi, grade saobraćajnice, proširuje vodovodna i kanalizaciona mreža. Na osnovi popisu iz 1933. godina u Vrnjačkoj Banji je bilo 133 zanatskih i trgovačkih radnji. Kulturni život u ovom periodu je doživeo procvat, organizuju se kermesi, koncerti ozbiljne muzike, gostuju renomirana pozorišta. Osniva se Turističko društvo „Goč”. Posle donošenja Zakona o banjama vrši se stroga kategorizacija pansiona i vila. Godine 1935. VrnjačkaBanja je brojala 257 pansiona i vila. Te godine zabeležena je poseta 28.080 gostiju, što je bilo daleko najviše u odnosu na sva druga turistička mesta u Jugoslaviji.

Istorija Vrnjačke Banje posle Drugog svetskog rata

Posle Drugog svetskog rata promenjena je struktura gostiju: sada država šalje pacijente na lečenje, opao je nivo usluga, veliki broj ekskluzivnih banjskih objekata nije više bio u funkciji.

istorija-vrnjacke-bane-izmedju-dva-rata


Uspon Vrnjačka Banja doživljava pedesetih i šezdesetih godina s povećanjem broja posetilaca. U tom periodu u Vrnjačkoj Banji se grade noviobjekti. Osamdesetih godina Vrnjačka Banja je imala najveći broj poseta – blizu 200.000 posetilaca koji su ostvarili dva miliona noćenja.